του Δημήτρη Σαλαπάτα
Σχέσεις μεταξύ των Ορθοδόξων και των Αγγλικανών
υπάρχουν, ανεπίσημα, από τον 17ο αιώνα. Στην αρχή, σποραδικά,
Αγγλικανοί επισκέπτονταν την Ανατολή και Ορθόδοξοι τη Δύση. Το Κίνημα της
Οξφόρδης, που επανέφερε τον Αγγλικανισμό στην παραδοσιακή λατρεία και στην επιθυμία
για επικοινωνία με την Ανατολική Εκκλησία, βοήθησε στις περαιτέρω σχέσεις
μεταξύ των δύο. Παρόλα αυτά, ο 20ος αιώνας άλλαξε το πρόσωπο των
σχέσεων. Αυτό οφείλεται, βέβαια, και στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που ζούμε. Οι
Αγγλικανοί θέλησαν να επιβεβαιώσουν την ύπαρξή τους, τις παραδόσεις τους και τη
θεολογία τους μέσω μιας αρχαίας Εκκλησίας που να μην είναι παπική, δηλαδή
Ρωμαιοκαθολική. Αυτό το βρήκαν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Από την άλλη πλευρά, η
Ορθοδοξία χρειαζόταν πολλαπλή υποστήριξη (οικονομική, πολιτική, ηθική) εφόσον
δρούσε σε μουσουλμανικές χώρες, σε περιόδους κρίσης και πολέμων, αλλά και κάτω
από αυταρχικά καθεστώτα (π.χ. Βαλκανικούς Πολέμους, Κομμουνιστική Σοβιετική
Ένωση κ.ά.).
Η Οικουμενική Κίνηση και οι Σχέσεις μεταξύ των Ορθοδόξων
και Αγγλικανών έχουν παίξει ένα σπουδαίο ρόλο εδώ στη Βρετανία. Η πρώτη
Οικουμενική ομάδα ήταν ο “Σύνδεσμος Αγγλικανών και Ανατολικών Εκκλησιών” (A.E.C.A.) που ιδρύθηκε το 1864. Σκοπός του Συνδέσμου αυτού
ήταν η εκπαίδευση των μελών των δύο Ομολογιών για το τί είναι η άλλη
εκκλησιαστική ομάδα, προετοιμάζοντας έτσι τον δρόμο για μια μελλοντική ένωση. Η
ύπαρξη μιας ομάδας που να προωθεί τις εκκλησιαστικές σχέσεις μεταξύ των
Αγγλικανών και των Ορθοδόξων στο Λονδίνο επηρέασε τον τρόπο που η Δύση έβλεπε
την Ανατολή. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και μέσω των Συνεδρίων του Λάμπεθ, μέσω των
αποφάσεων που πήραν σε σχέση με τις οικουμενικές σχέσεις και την προώθηση της
περαιτέρω κατανόησης και σεβασμού μεταξύ των δύο.
Η Αδελφότητα του Αγ. Αλβανού και του Αγ. Σεργίου
είναι ο άλλος σπουδαίος οργανισμός που προωθεί τις σχέσεις μεταξύ Αγγλικανών
και Ορθοδόξων, με επίκεντρο την Οξφόρδη και με παραρτήματα σε όλον τον κόσμο.
Ιδρύθηκε κατά την διάρκεια του Δεύτερου Αγγλο-Ρωσικού Συνεδρίου, στα τέλη του
1927. Τώρα έχει μέλη από όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, παρά τον Αγγλο-Ρωσικό
χαρακτήρα της Αδελφότητας. Μέλη της ήταν ο π. Σέργιος Μπουλγκάκοφ, ο Δρ.
Νικόλαος Ζέρνοβ, ο π. Γεώργιος Φλορόφσκυ, ο Αγγλικανός Επίσκοπος Φρερ και
πολλοί άλλοι, τονίζοντας έτσι ότι αυτή η Αδελφότητα προσέλκυσε την αφρόκρεμα
της εποχής, εξέχοντα μέλη και επιστήμονες από τις δύο Ομολογίες. Αυτή η
παράδοση ισχύει και σήμερα, εφόσον σπουδαίοι θεολόγοι του 20ου και
21ου αιώνα είναι μέλη σε αυτόν τον οργανισμό, όπως για παράδειγμα ο
Μητροπολίτης Διοκλείας κ. Κάλλιστος. Τα συνέδρια, η λειτουργική ζωή της
Αδελφότητας, το εκδοτικό της έργο, η ιστορική της πορεία γενικώτερα και βέβαια οι
σκοποί της έχουν επηρεάσει την Οικουμενική Κίνηση και το Παγκόσμιο Συμβούλιο
των Εκκλησιών.
Ο επίσημος Διάλογος μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας
και της Αγγλικανικής Κοινωνίας έχει προσφέρει τρεις συμφωνηθείσες δηλώσεις:
Μόσχα 1976, Δουβλίνο 1984 και Κύπρος 2006. Πολλοί υποστηρίζουν πως η Ορθοδοξία
δεν πρέπει να λαμβάνει μέρος στον Οικουμενισμό. Παρόλα αυτά η Οικουμενική
Κίνηση είναι σημαντική και για την Ορθοδοξία. Έχει βοηθήσει τις διάφορες
Ορθόδοξες Εκκλησίες να εξέλθουν από την απομόνωσή τους. Έτσι τους δίνεται η δυνατότητα
της επικοινωνίας και της συνάντησης με άλλες χριστιανικές ομάδες, βάζοντας
θεμέλια μιας πολλά υποσχόμενης επαφής με μη-Ορθοδόξους.
Σκοπός είναι βέβαια να ακούσουμε και να βιώσουμε
τι λέει και τι σκέφτεται ο άλλος και όχι να κλεινόμαστε στον δικό μας κόσμο και
στην δική μας κοσμοθεωρία. Στη Βρετανία διαπιστώνουμε την σπουδαιότητα του
Διαλόγου. Λόγω των σχέσεων, το Οικουμενικό Πατριαρχείο ίδρυσε την πρώτη Ελληνική
Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή στη Δύση στο Λονδίνο και όχι σε μια οποιαδήποτε άλλη
μεγαλούπολη της Ευρώπης. Το ότι σήμερα υπάρχουν πάνω από 150 Ορθόδοξες Εκκλησιαστικές
Κοινότητες στην Μεγ. Βρετανία είναι σημαντικό
και οφείλεται στο διάλογο και στις σχέσεις των δύο Ομολογιών. Όμως, και οι
Αγγλικανοί έχουν επηρεαστεί, έχοντας σήμερα σε κάθε ναό και από μια τουλάχιστον
Ορθόδοξη εικόνα, ένα φαινόμενο που αυξάνεται τα τελευταία 80 χρόνια.
Τα αποτελέσματα της Οικουμενικής Κίνησης δεν θα
φανούν γρήγορα. Όποιος ασχολείται με τον Οικουμενισμό μπορεί να κατανοήσει τον
π. Γ. Φλωρόφσκυ που είπε, “η μεγαλύτερη και πιο ελπιδοφόρα ‘οικουμενική αρετή’
είναι η υπομονή”. Η υπομονή είναι επιτακτική για όλες τις πλευρές, προκειμένου
να κάνουμε μικρά βήματα και να επιτύχουμε τους στόχους μας, δηλαδή τη σωτηρία
και την ενότητα μεταξύ των ανθρώπων αλλά και με τον Θεό.
