ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΙΕΡΩΣΥΝΗ

Πολλοί νέοι άνθρωποι έχουν μια ιδιαίτερη κλίση προς την Εκκλησία και επιθυμούν να την υπηρετήσουν αναλαμβάνοντας τον τιμητικό μεν αλλά και εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο του Ιερέα.

Πολλοί προέρχονται από τα λεγόμενα «ιερά θερμοκήπια», από χώρους δηλαδή που καλλιεργείται η ιερατική κλίση. Τέτοιοι χώροι είναι το Ιερό Βήμα, το Ιεροψαλτικό Αναλόγιο, τα Κατηχητικά Σχολεία, οι Νεανικές Ομάδες των Ενοριών και Κοινοτήτων, οι Θεολογικές Σχολές, οι Ιερές Μονές, αλλά πρωτίστως και πάνω απ’ όλα τοποθετούμε πάντοτε τη χριστιανική οικογένεια, το οποίο είναι το πρώτο και ίσως το σημαντικότερο «σχολείο» στην ζωή του κάθε ανθρώπου.

1.      Σε ποιούς απευθύνεται η κλήση και σε ποιούς προσφέρεται η Ιερωσύνη;

Αξίζει οπωσδήποτε να μελετήσουμε το θέμα μας από διάφορες πλευρές. Το ερώτημα όμως «σε ποιούς απευθύνεται η κλήση (δηλαδή η πρόσκληση) και σε ποιούς προσφέρεται η Ιερωσύνη;» είναι βασικό, και πρέπει να απαντηθεί σωστά, με την έννοια ότι πρέπει να ληφθούν υπόψιν όλες οι ποιμαντικές διαστάσεις και ιδιαιτερότητες για να μην αδικήσουμε καμμία πλευρά.

Α.        Η πρώτη απάντηση είναι ότι το Ιερατείο δεν είναι μια κλειστή ομάδα, μυημένων σε κάποια μυστικά της Εκκλησίας. Ό,τι κάνει η Εκκλησία είναι ανοιχτό στον κόσμο, τίποτα δεν κρύβεται. Γιαυτό η Ιερωσύνη προσφέρεται, ή μπορεί να προσφέρεται από τον τοπικό Επίσκοπο σε όλους, σύμφωνα βέβαια με κάποια κανονικά κριτήρια. Η κάθε τοπική Εκκλησία, την ευθύνη για την διαποίμανση της οποίας έχει ο εντεταλμένος Αρχιερέας, ανάλογα με τις ανάγκες της, χειροτονεί κληρικούς, ανεξάρτητα από ηλικία, κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο, με βασικό γνώμονα να αναλάβουν εκούσια και υπεύθυνα το σημαντικό έργο της διακονίας του πιστού λαού.

Β.         Κυρίως όμως η πρόσκληση απευθύνεται σε νέους ανθρώπους, οι οποίοι θα αφιερωθούν ισόβια στην διακονία της Εκκλησίας, εξ ου και οι Ιεροί Κανόνες  που προβλέπουν τα όρια ηλικίας για κάθε βαθμό Ιερωσύνης, όπως επίσης και η παροιμία του λαού μας: «ή μικρός μικρός παντρέψου, ή μικρός καλογερέψου». Η νεότητα, λοιπόν, με τον ενθουσιασμό, την αγάπη για μάθηση, την δύναμη της ψυχής και του σώματος και όλα τα άλλα χαρίσματα, είναι η καταλληλότερη αφετηρία για να αναλάβει κανείς την ευθύνη, το προνόμιο και την αρμοδιότητα να ποιμάνει το ποίμνιο και να φροντίσει τις ανθρώπινες ψυχές. Άλλωστε στην Καινή Διαθήκη βρίσκουμε και την φράση: «εκ κοιλίας μητρός αφορισμένος», που αναφέρεται φυσικά στην όσο γίνεται ενωρίτερη αφιέρωση κάποιου προσώπου στην υπηρεσία της Εκκλησίας.

2.      Προϋποθέσεις εισόδου στην Ιερωσύνη

Υπάρχουν πολλές και διάφορες προϋποθέσεις εισόδου στην Ιερωσύνη. Όπως επίσης υπάρχουν και κάποια στοιχεία που δεν επιτρέπουν τον υποψήφιο να χειροτονηθεί. Οι κυριώτερες όμως προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για να μπορεί κάποιος να χειροτονηθεί συνοψίζονται στα εξής 3 στοιχεία:

Α.        ΠΙΣΤΗ.                      Ο υποψήφιος κληρικός οφείλει να έχει ορθή,  ακράδαντη και αταλάντευτη πίστη και εμπιστοσύνη στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Η πίστη του θα πρέπει να τον πλημμυρίζει και να αποτελεί βαθύτατη και απόλυτη πεποίθησή του. Οι νέοι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από μεγάλη ψυχική δύναμη, όπως επίσης και από βαθύτατη πίστη και εμπιστοσύνη σε ό,τι καταπιάνονται και αφοσιώνονται από νωρίς. Αυτή η πίστη θα πρέπει να μην κρύβεται στις μέρες μας, έτσι όπως δεν κρυβόταν στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, όπου και έχουμε αμέτρητα παραδείγματα, κληρικών και λαϊκών, που θυσιάστηκαν για την ίδια πίστη, την οποία θεωρούμε εμείς σήμερα αυτονόητη.

Β.      ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ.      Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει χαρακτηριστικά: "Πρῶτον δεῖ καθαρθῆναι καί εἶτα τῷ καθαρῷ προσομιληθῆναι". Εφόσον ο Ιερέας θα στέκεται μπροστά στο Ιερό Θυσιαστήριο και θα αναστρέφεται με τον ίδιο τον Θεό και θα συνομιλεί μαζί Του "ἐνώπιος ἐνωπίῳ", είναι βασική προϋπόθεση να διακρίνεται από βίο άμεμπτο, ανεπίληπτο και βέβαια μακριά από το κοσμικό φρόνημα του κόσμου. Οι νέοι βέβαια έχουν πολλούς και έντονους πειρασμούς, κάποτε μάλιστα δείχνουν και πνεύμα αμφισβήτησης, αναφορικά με το στοιχείο της καθαρότητας. Για τούτο αυτό το στοιχείο είναι ένα από τα αιτήματα της Εκκλησίας μας για τους μελλοντικούς κληρικούς. Είναι βέβαια σημαντικό για τον απλό λόγο του ότι ο ιερέας κρατάει κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στα χέρια του τον Χριστό, κάτι το οποίο ούτε οι άγγελοι δεν μπορούν να δουν αλλά και να πράξουν, γι’ αυτό και κρύβουν το πρόσωπό τους. Λέγεται μάλιστα πως αν δούμε ένα ιερέα και έναν άγγελο, πρώτα θα ασπασθούμε το χέρι του ιερέα και μετά του αγγέλου, διότι ο πρώτος έχει πιάσει στα χέρια του τον Υιό του Θεού.

Γ.     ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ.           Ο υποψήφιος Ιερέας οφείλει να συμμετέχει στη συνειδητή αυτομεμψία του Απ. Παύλου, ο οποίος θεωρούσε τον εαυτό του ως τον τελευταίο ανάμεσα στους αμαρτωλούς (Α΄ Τιμ. 1, 15). Μάθημα για εμάς τους νέους είναι πάντα τα λόγια και η κρίση του ιερού Χρυσοστόμου, ο οποίος τονίζει ότι ο ερχόμενος στην Ιερωσύνη "δόξης μάλιστα δεῖ καταφρονεῖν" (Περί Ἱερωσύνης, VI,7). Πολύ βοηθά τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους η στάση των Αγίων της Εκκλησίας και τα αμέτρητα παραδείγματα που έχουμε ανά τους αιώνες, όπως επίσης και των μοναχών, στο ζήτημα αυτό της ταπείνωσης.

Οι προϋποθέσεις αυτές (πίστη, καθαρότητα και ταπείνωση) είναι απαραίτητες, γιατί ο Ιερέας είναι εκείνος που στέκεται μέσα στο Ιερό Βήμα εκπροσωπώντας το λαό του Θεού, δανείζοντας στον Δημιουργό τα χέρια του για την προσφορά των Θείων, Αγίων, Αχράντων, Αθανάτων και Φρικτών του Χριστού Μυστηρίων «ὑπὲρ τῶν αὑτοῦ ἁμαρτημάτων καὶ τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων». Την ίδια ώρα στέκεται και ενώπιον του Πληρώματος της Εκκλησίας ως ο εντολοδόχος του Θεού, μεταδίδοντας στο λαό τη χάρη και τον αγιασμό, που αναβλύζει από την αέναη πηγή, από την οποία παρέχεται «πᾶσα δόσις ἀγαθή καὶ πᾶν δώρημα τέλειον».

Αυτές οι τρεις προϋποθέσεις, οι οποίες είναι ταυτόχρονα και βασικές χριστιανικές αρετές, δεν αφορούν μόνο τους Ιερείς, ή τους υποψήφιους για το αξίωμα και το λειτούργημα του Ιερέα, αλλά αφορούν και τον κάθε χριστιανό και τον κάθε άνθρωπο. Αν τα έχουμε αυτά ως βάση, ίσως γίνει και πιο εύκολο για έναν νέο άνθρωπο να γίνει Ιερέας στην σημερινή, δύσκολη και γεμάτη προκλήσεις εποχή μας.

3.      Σπουδές

Υπάρχουν πολλές αφετηρίες και πολλοί τρόποι για έναν νέο να ξεκινήσει και να διδαχθεί την πίστη μας και εν τέλει να λάβει το ιερατικό αξίωμα. Ένας από αυτούς είναι να φοιτήσει κάποιος σε μια Θεολογική σχολή. Κατά την διάρκεια των δικών μου σπουδών στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας πολλοί φίλοι μου χειροτονήθηκαν και ένας έλαβε την απόφαση να γίνει μοναχός στο Άγιο Όρος. Αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο όταν κανείς ζει, σπουδάζει και ασκείται σε ένα πνευματικό περιβάλλον όπου οι Άγιοι είναι τα πρότυπα των νέων.

Άλλες δυνατότητες σπουδών παρέχονται από τις Ιερατικές σχολές και τα Εκκλησιαστικά Σεμινάρια, των ενάστοτε Αρχιεπισκοπών, ή Μητροπόλεων, ή άλλων τοπικών Εκκλησιών. Όμως η κύρια και αρχική πρόσκληση και διδασκαλία της πίστης προσφέρεται από την ίδια την Εκκλησία, όπου μέσα από τα Ιερά Μυστήρια, τα οποία προσφέρουν πλουσιοπάροχα στους ανθρώπους τη χάρη του Θεού, διδάσκεται η πίστη και ο χριστιανικός τρόπος ζωής, έχοντας βέβαια ως βάση και μέγα παράδειγμα την ζωή και το κήρυγμα του ίδιου του Χριστού και των συνεχιστών Του, Αγίων Αποστόλων και των λοιπών κληρικών Αγίων της Εκκλησίας μας.

Όμως, άξιοι για το υπούργημα της ιερωσύνης δεν είναι μόνο οι σπουδαστές και οι απόφοιτοι της Θεολογίας. Ας θυμηθούμε πως οι μαθητές του Χριστού δεν ήταν ακαδημαϊκοί αλλά ψαράδες και απλοί άνθρωποι. Αυτό ισχύει και σήμερα και πάντα. Η πίστη οδηγεί στην σωτηρία και όχι τόσο η γνώση, την οποία τόνιζε ιδιαίτερα μια ομάδα αρχαίων αιρετικών, τους οποίους ονομάζουμε «γνωστικούς», ενώ η Ορθόδοξη πίστη πάντα έδινε έμφαση στη σωτηρία του ανθρώπου, που είναι ο λόγος για τον οποίο και ενανθρωπήθηκε ο Υιός και Λόγος του Θεού.

Ένας καθηγητής Θεολογίας μου είχε πει, ώντας συνταξιούχος, πως αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω θα χειροτονούνταν ιερέας, διότι ενώ δίδασκε θεολογία δεν μπορούσε να βοηθήσει και να ακουμήσει τις ψυχές του λαού έτσι όπως μπορεί ένας ιερέας. Αυτό τονίζει την σημαντικότητα του έργου ενός ιερέα σε σχέση με έναν καθηγητή θεολογίας, ο οποίος μπορεί να προσφέρει μόνο γνώση.

4.      Ο πόθος της Ιερωσύνης συμβαδίζει με τον ενθουσιασμό της νεανικής ψυχής

Οι νέοι είναι ενθουσιώδεις και ιδεολόγοι. Πολλές φορές προσφέρουν ακόμα και την ίδια τη ζωή τους για ένα σπουδαίο σκοπό. Αυτό γίνεται και στη περίπτωση της Ιερωσύνης, την οποία δεν βλέπουν ποτέ επαγγελματικά και συμφεροντολογικά. Αλλά είναι ένας τρόπος καλυτέρευσης όχι μόνο ατομικά στον καθένα αλλά συνολικά στην ανθρωπότητα. Οι Ιερείς, ως συνεχιστές των Αποστόλων είναι, όπως αναφέρει και ο Απ. Παύλος στην Α’ προς Κορινθίους Επιστολή του (4,1), ο λαός να βλέπει τους Αποστόλους (άρα και τους Ιερείς διαδόχους τους) ως υπηρέτες του Χριστού και διαχειριστές των μυστικών βουλών του Θεού.

Παραδείγματα και πρότυπα των ευλαβών νέων αποτελούν οι νέοι Άγιοι της Εκκλησίας μας, που αφιερώθηκαν από νωρίς στη διακονία της Εκκλησίας, ομολόγησαν και μαρτύρησαν για την πίστη τους στον Ιησού Χριστό και στο ιερό Ευαγγέλιο. Μερικοί από αυτούς είναι: ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος, ο Ιερομάρτυρας Ελευθέριος και τόσοι άλλοι. Επίσης, σπουδαίο παράδειγμα πως ένας νέος άνθρωπος μπορεί να προσκληθεί να αναλάβει καθήκοντα Ιερέως είναι αυτό του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος σε μικρή ηλικία τέλεσε το μυστήριο της Βαπτίσεως σε έναν ειδωλολάτρη. Η Βάπτιση αυτή επικυρώθηκε τελικά από τον τοπικό επίσκοπο ως έγκυρη.

Πρότυπα Ιερέων έχει να αναδείξει και η Μεγάλη Βρετανία. Δυο σπουδαία παραδείγματα είναι οι Άγιοι Bede και Cuthbert, οι οποίοι αναγνωρίζονται ως Άγιοι και από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο Άγιος Μπίντ έγραψε την «Ιστορία της Εκκλησίας της Αγγλίας και του Αγγλικού Λαού». Μετέφρασε πολλά βιβλία της Αγίας Γραφής στα Αγγλικά. Ο Άγιος Κάθμπερτ έγινε μοναχός σε ηλικία 18 ετών, μετά από ένα όραμα που είδε, και μετέπειτα στην ζωή του αναδείχθηκε Επίσκοπος του Λίντσφαρν. Εκτός από τα πολλαπλά θαύματα που έκανε, άφησε και στον παγκόσμιο νομικό χάρτη την πρωτιά στην προστασία των πουλιών. 

Ανέφερα αυτά τα δύο πρόσωπα - πρότυπα, γιατί αυτά είναι που πρέπει να έχουμε ως παραδείγματα όλοι μας, κληρικοί και λαϊκοί. Ενώ, ειδικά σήμερα που ο καπιταλισμός είναι η κυρίαρχη ιδεολογία και πρακτική στην ζωή μας, ασήμαντα και εφήμερα παραδείγματα και ινδάλματα κυριαρχούν, τα οποίοι και εύκολα λησμονούνται. Ένα σπουδαίο στοιχείο είναι κατά την εποχή του Βυζαντίου. Πόσοι τραγουδιστές και αθλητές υπήρχαν τότε; Πόσους γνωρίζουμε σήμερα; Ή λίγους ή κανέναν. Αλλά τους Αγίους της εποχής αυτής μας είναι όλοι γνωστοί και τους τιμούμε ακόμα και σήμερα και για πάντα. Οι Άγιοι της Εκκλησίας μας όμως είναι αιώνια και διαχρονικά παραδείγματα και σ’ αυτούς πρέπει να προσβλέπουμε όλοι μας. Οι συνεχιστές και μιμητές των έργων τους, είναι οι κληρικοί  της κάθε εποχής. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να συμβαίνει ειδικά στην εποχή μας, μια εποχή στην οποία κυριαρχεί η αμφισβήτηση του Θεού, και ο θρησκευτικός συγκριτισμός και φανατισμός έχουν γίνει μοντέρνα πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα, που δεν έχουν καμία σχέση με την Ορθόδοξη πίστη και παράδοσή μας.

5.      Ιερωσύνη και νέες γυναίκες

Όπως είναι τιμή για έναν άνδρα να καταξιωθεί να υπηρετεί την Αγία Τράπεζα, ανάλογα είναι τιμή και για μια γυναίκα να είναι σύζυγος του Ιερέα, δηλαδή Πρεσβυτέρα. Φέρει κι αυτή, παράλληλα με το σύζυγό της, έναν εξέχοντα τίτλο και μια ξεχωριστή θέση τιμής και διακονίας στην Εκκλησία και την κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια απροθυμία νέων γυναικών να γίνουν σύζυγοι υποψηφίων κληρικών. Θεωρούν ότι δεν θα έχουν προσωπική ζωή, δεν θα μπορούν να διασκεδάζουν και να ψυχαγωγούνται, δεν θα πηγαίνουν διακοπές, δεν θα είναι εύκολο να ανταπτύξουν φιλικές σχέσεις με άλλα άτομα και οικογένειες και διάφορες άλλες δικαιολογίες.

Για εμένα ζωντανότατο παράδειγμα σύγχρονης Πρεσβυτέρας είναι η ίδια η μητέρα μου, η οποία εργάζεται, υποστηρίζοντας έτσι το οικογενειακό εισόδημα, κάνει διακοπές μαζί με τον Ιερέα πατέρα μου, αναπτύσσει εύκολα φιλικές σχέσεις και ψυχαγωγείται τακτικότατα.

Ούτως η άλλως σε τι διαφέρει μια Πρεσβυτέρα, η οποία έχει μια σπουδαία θέση στην κοινωνία, με την γυναίκα ενός γιατρού, ή ενός πολιτικού, όπου ορισμένα προσχήματα επιβάλλονται από τις εκάστοτε τοπικές κοινωνικές συνήθειες.

Αντίθετα με τα άλλα παραδείγματα μια Πρεσβυτέρα έχει την ευκαιρία να βοηθά όχι μόνο τον Ιερέα άντρα της αλλά και το ποίμνιο, το οποίο πολλές φορές αναζητά την συμβουλή της σε διάφορα θέματα. Αυτό δηλώνει και υπογραμμίζει μια σπουδαία αλήθεια, πως δεν είναι μόνο ο Ιερέας που διακονεί και υπηρετεί  το ποίμνιο, αλλά είναι και η Πρεσβυτέρα, η οποία διακονεί κι εκείνη με το δικό της τρόπο, μέσα στο ιερό πλαίσιο της Αγίας μας Εκκλησίας.

Επίλογος

Θα ήθελα, τελειώνοντας, να αναφέρω ότι είναι όντως μέγα το αξίωμα και το λειτούργημα της Ιερωσύνης. Ας αναλογιστούμε πως οι αυριανοί Ιερείς θα είναι οι συνεχιστές των Αγίων Αποστόλων, οι οποίοι μετά την Ανάληψη του Κυρίου ανέλαβαν τη διοίκηση της Εκκλησίας, την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων και μετέφεραν το λόγο του Θεού στα πέρατα της οικουμένης, χειροτονώντας και εγκαθιστώντας στις κατά τόπους Εκκλησίες επισκόπους, πρεσβυτέρους και διακόνους, στους οποίους ανέθεταν την διαποίμανση του λαού του Θεού. Όπως τονίζει και ο πάτερ Gheorghiu στο βιβλίο του «Από την 25^η ώρα στην αιώνια ώρα» όταν μίλαγε για τον πατέρα του ο ιερέας είναι πατέρας όλων, το οποίο εκτός από μεγάλη υποχρέωση είναι και μεγάλη τιμή, διότι μέσω αυτού καθοδηγήται ο λαός προς την τελική σωτηρία και θέωση.  

Οι νέοι Ιερείς είναι οι συνεχιστές του έργου των Αγίων Αποστόλων και των διαδόχων τους Αγίων κληρικών, που είχαν ως κύριο μέλημα την σωτηρία του ποιμνίου τους. Αξίζει βέβαια να υπογραμμισθεί με έμφαση πως αυτό το πλήθος των Αγίων κληρικών, έπαιξε πάντα  καθοριστικό ρόλο στην επικράτηση και στερέωση της ορθής πίστης, της Ορθοδοξίας.

Ας δείξουν όλες οι χριστιανικές οικογένειες την ανάλογη ευαισθησία και τη βαθειά συναίσθηση της ευθύνης τους. Χρειάζεται, επίσης, να γίνει αξιοποίηση των προσωπικών μας δυνάμεων, αλλά και όλων των δυνατοτήτων που μας παρέχονται από την προοδευμένη κοινωνία μας, ώστε να ανυψώνεται συνεχώς το ηθικό και πνευματικό, αλλά ακόμα και το μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο των κληρικών μας, και μέσω αυτών το επίπεδο όλων των χριστιανών.

Ας ευχηθούμε δε, κι ας προσευχηθούμε με δύναμη, να προσέρχονται στην Ιερωσύνη άνθρωποι και προπαντός νέοι με φόβο και αγάπη Θεού, με εκκλησιαστικό φρόνημα, αγιότητα βίου και πνεύμα θυσίας και προσφοράς.