Ενοράσεις και οράματα

Η Αθηνά Μπετίνη επιστρέφει με νέα έργα στην "Αποκάλυψη Γκαλερύ", στην Κύπρο. Η νέα αυτή έκθεση θα ανοίξει στις 2 Φλεβάρη, όπου και θα προλογήσει ο κ. Νίκος Περιστιάνης, Πρόεδρος Συμβουλίου Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Ακολουθεί το άρθρο που γράφτηκε από τον demetrifs για την έκθεση αυτή.

Η τέχνη της Αθηνάς Μπετίνη, μας ανάγει από τον παρόντα κόσμο στην αιωνιότητα, προβάλλοντας την διαχρονικότητα του έργου της. Η αλληγορική απεικόνιση λαμβάνει διαφορετικές μορφές, όπου το χρώμα τονίζει όχι μόνο το συναίσθημα της καλλιτέχνιδος αλλά και τον βαθύτερο οντολογικό στοχασμό της.

Το ψεύδος της ζωής καταπολεμάται με την απεικόνιση του μυστηρίου, που ευκολοκατανόητα ψιθύρισε ο θεός της τέχνης στα αυτιά της Αθηνάς, και η Αθηνά ως μία πιστή ακόλουθος ζωγράφισε το φως, την αλήθεια και την πλατωνική ιδέα με απότερο σκοπό να γίνουμε όλοι μας κοινωνοί όχι μόνο του έργου της αλλά και της μαγείας της ζωγραφικής και γενικότερα της τέχνης.

Η εμφατική απεικόνιση του δέντρου, του καραβιού, του ουρανού, της θάλασσας και το πάντρεμα των έντονων χρωμάτων τονίζουν την κοινωνία και επικοινωνία που επιθυμεί να προβάλλει η καλλιτένχις μας. Η Αθηνά εξωτερικεύει πάνω στον καμβά τον ψυχικό της κόσμο, την περιέργεια, την αγωνία, το πάθος, την χαρά, τη δεκτικότητα και την αβεβαιότητα της ζωής.

Το δέντρο φέρει πάνω του τον αρχαιοελληνικό και χριστιανικό υπόβαθρο της Αθηνάς, συμβολίζοντας την ζωή, την γονιμότητα, την ενότητα, αλλά πάνω από όλα την ιδέα και τον θεσμό της οικογένειας. Αυτά είναι στοιχεία που χρειαζόμαστε, ειδικά στην πολιτικά και οικονομικά ασταθή κοινωνία που ζούμε σήμερα, όπου αναθεωρούνται παραδόσεις και συνήθειες. Η καλλιτέχνις, όμως, με ένα ειδικό και ιδιαίτερο τρόπο τονίζει τα βασικά στοιχεία της διαχρονικής ανθρώπινης φύσης.  

Το καράβι συμβολίζει την ίδια την Αθηνά, η οποία δεν έμεινε μόνο σε ένα μέρος αλλά αρμένισε σε άλλες, ξένες θάλασσες, φτάνοντας στη Δυτική Ευρώπη, σε νοοτροπίες ξένες αλλά και οικείες, φιλόξενες και πρόσφορες για το έργο που κλήθηκε να υπηρετήσει. Παρ’ όλα αυτά τα έργα της δεν είναι φωτογραφίες της ίδιας της Αθηνάς. Δεν απεικονίζουν μόνο το δικό της ταξίδι, αλλά το ταξίδι όλων μας. Ακόμα κι αν δεν μετέχουμε σ’ αυτό, αλλά απλά το παρατηρούμε, με τα φωτεινά και τα σκοτεινά του σημεία, αυτό μας θυμίζει το μεγαλύτερο ταξίδι που έγινε ποτέ, αυτό του Θεού προς τον κόσμο, αλλά φέρνει επίσης και στο νου τα ταξίδια της αρχαιότητας, που ήταν δύσκολα και μακρινά, αλλά γεμάτα περιπέτεια, μαγεία όπως ακριβώς περιέγραψε και ο Όμηρος στο έργο του.

Τα έργα στην παρούσα έκθεση προβάλλουν τον συνδυασμό της απλότητας του δωρικού ρυθμού, έτσι όπως την περιέγραψε ο Περικλής, ‘φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας...’, με τον πλουραλισμοό και την περιπλοκότητα του κορινθιακού ρυθμού, αναδεικνύοντας τον πλούτο και το βάθος των χρωμάτων και των νοημάτων. Έτσι ο καθένας λαμβάνει δωρεάν εισιτήρια στο ταξίδι της τέχνης με προορισμό τον ουρανό, την θάλασσα, την κόλαση ή τον παράδεισο, σε ένα άχρονο σύμπαν όπου υπερισχύει το κάλλος και η ομορφιά. Όλα αυτά τα στοιχεία και τα συναισθήματα εναλλάσονται θυμίζοντας την παιδική αθωότητα και μαγεία που διαφαίνεται στο έργο Mary Poppins, όπου η πραγματικότητα δεν διαχωρίζεται από την φαντασία. Όλα καταφέρνουν να πραγματοποιούνται και να εισέρχονται στον κόσμο μας. Η σύζευξη αυτή ορίζει την ελληνικότητα του έργου.

Η ψυχή είναι αυτή που παίζει το πρωταγωνιστικό ρόλο εδώ. Οι πίνακες αυτοί λειτουργούν σαν μια θρησκεία, σαν μια πίστη, όπου η ορθολογικότητα δεν έχει την ικανότητα να κατανοήσει τα ψυχικά συναισθήματα που αναδύονται στην επιφάνεια της υπάρξεως του ατόμου. Κυριαρχεί η συγκίνηση και ο θαυμασμός, απομονώνοντας κάθε λογική διαδικασία. Εκφράζεται η ελπίδα που, όπως λέει και ο λαός μας, πεθαίνει τελευταία. Στους πίνακες, όμως, εδώ δεν τίθεται θέμα θανάτου και μνημονίου μελαγχολίας, αλλά αναστάσεως και υπερισχύσεως της ελπίδας και του φωτός, που πάντα βρίσκει τρόπο να προβάλλεται σε αντίθεση με το σκότος. Τα έργα της Αθηνάς δεν πρέπει να θεωρηθούν εικόνες ή φωτογραφίες. Αντιθέτως είναι παράθυρα. Παράθυρα που επιτρέπουν στον θεατή να δει έναν ιδανικό, έναν άλλον κόσμο, ίσως και μια άλλη Ελλάδα... Πρωτίστως είναι παράθυρα στην ψυχή της ίδιας της Αθηνάς που έχει το χάρισμα να απεικονίζει αυτά που άλλοι δεν κατανοούν ή δεν επιτρέπουν τον εαυτό τους να εκφράσουν.

Το σημαντικό στοιχείο, πάντως, που αισθάνεται ο καθένας που αντικρίζει το έργο αυτό είναι το στοιχείο του διαλόγου, όπου ο πίνακας μιλάει τη γλώσσα της τέχνης, χρησιμοποιώντας αντί για λέξεις και ήχους, χρώματα, έντονα και μαλακά. Υποχρέωσή μας είναι να ‘ακούσουμε’ τον πίνακα να εξιστορεί την ιστορία του, το πιστεύω του και το είναι του. Μόνο τότε μπορούμε να εισαχθούμε στον πλούτο και στο βάθος που κρύβει. Ο χρόνος που του δίνουμε μας επιβραβεύει, δίνοντάς μας τα πάντα που έχει να προσφέρει, αρκεί να μπορούμε να μεταγράφουμε, κατά τον Σεφέρη, την γλώσσα της τέχνης στην γλώσσα του εκάστοτε παρατηρητή.

Οι πίνακες της Αθηνάς δεν απεικονίζουν απλά τον κόσμο όπου ζούμε με συμβολικό και μυστικό τρόπο. Είναι μικροί φάροι ελπίδας και χαράς, που φέρουν ένα συναισθηματικό πλούτο, απομακρύνοντάς μας από το έρεβος του μεταμοντέρνου κόσμου αναδεικνύοντας τον Ομηρικό φαεσφόρο αίνο, όχι με λέξεις, αλλά με χρώματα, όχι με ποιήματα, αλλά με πινελιές. 

Δημήτρης Σαλαπάτας