Η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μ. Βρετανίας

Η ιστορική Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μ. Βρετανίας πέρασε από πολλά στάδια μέχρι να φτάσει στην σημερινή της μορφή. Ο χριστιανισμός υπήρχε στη Βρετανία πολύ πριν εγκατασταθούν Έλληνες, όπως μας δείχνουν και οι διάφορες ιστορικές πηγές και το Συναξάρι. Κήρυξε εδώ ο Απόστολος Πέτρος, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια, ο Άγιος Αριστόβουλος (αδελφός του Αγ. Βαρνάβα) αποκαλούμενος και ο Απόστολος της Βρετανίας, όντας και ο πρώτος επίσκοπός της, ο Αγ. Σίμων ο Καναανίτης και Ζηλωτής. Η Βρετανία έχει γενικά πολλούς Αγίους που υπηρέτησαν την Εκκλησία εκεί και τους οποίους δέχεται και η Ορθόδοξη Εκκλησία, μέχρι βέβαια το σχίσμα.

Έλληνες υπήρχαν πάντοτε στην Βρετανία, ήδη από την αρχαιότητα παρουσιάζονται εκεί. Κυρίως, όμως, άρχισαν να μεταναστεύουν εκεί μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η πρώτη οργανωμένη Κοινότητα ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1677, στην περιοχή του Σόχο, η οποία ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Δυστυχώς ο Ναός κατασχέθηκε από τις Αρχές και δόθηκε στην Αγγλικανική Εκκλησία, επειδή ο Αγγλικανός Επίσκοπος του Λονδίνου Henry Compton είχε απαγορεύσει στους Έλληνες να έχουν εικόνες και είχε ζητήσει να απαρνηθούν ορισμένα πιστεύω τους. Μέχρι και ο Οικουμενικός Πατριάρχης διαμαρτυρήθηκε, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Η άμεση λύση ήταν η χρήση του παρεκκλησίου της Ρωσικής Πρεσβείας μέχρι το 1837 οπότε και δημιουργήθηκε ένα Ελληνορθόδοξο παρεκκλήσι στο κέντρο του Λονδίνου.

Άρχισαν να δημιουργούνται και άλλες Κοινότητες ήδη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19^ου αιώνα, λόγω κυρίως των πολλών Ελλήνων που άρχισαν να εγκαθίστανται στη Βρετανία. Έτσι κτίστηκε και ο Καθεδρικός Ναός της Αγ. Σοφίας στο κέντρο του Λονδίνου σε βυζαντινό ρυθμό. Επίσης ένα τμήμα του έργου James Bond- Goldeneye έχει γυριστεί σε αυτήν την πανέμορφη και ιστορική Εκκλησία,. Οι Έλληνες δεν δημιούργησαν μόνο κοινότητες στο Λονδίνο αλλά και σε άλλες μεγάλες εμπορικές πόλεις κυρίως στο Manchester, Liverpool, Cardiff (πρωτεύουσα της Ουαλίας). Σε αυτές τις πόλεις υπάρχουν μέχρι σήμερα οι παλιότεροι Ελληνορθόδοξοι ναοί στη Βρετανία. Και οι τρεις προαναφερθείσες πόλεις είναι παραθαλάσσιες όπου μαζεύονταν Έλληνες έμποροι, οι οποίοι και δημιούργησαν αυτές τις Κοινότητες για τις δικές τους πνευματικές ανάγκες, εφόσον μένανε για μεγάλα διαστήματα στα λιμάνια αυτά.

Για ένα διάστημα οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες της Μ. Βρετανίας δεν υπάγονταν σε κανένα από τα τέσσερα Πατριαρχεία της Ανατολής, ούτε σε καμία Αυτοκέφαλη Εκκλησία, ενώ θεωρητικά και κανονικά ήταν υπό την δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης μετέφερε τα εκκλησιαστικά και πνευματικά δικαιώματα στην Εκκλησία της Ελλάδος (1908-1922). Αυτή η εκκρεμότητα λύθηκε με Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την πρωτοβουλία του Πατριάρχη Μελέτιου Μεταξάκη δημιουργώντας την Επισκοπή Θυατείρων, η οποία πήρε το όνομα της από την Επισκοπή Θυατείρων της Μ. Ασίας, με κέντρο το Λονδίνο. Υπό την δικαιοδοσία της είχε την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Ως πρώτος Επίσκοπος (Μητροπολίτης) εκλέχτηκε ο διαπρεπής θεολόγος Γερμανός Στρηνόπουλος, Διευθυντής της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας Καββάδας (1951-1962) διαδέχτηκε τον Στρηνόπουλο και την ίδια εποχή έχασε ορισμένες επαρχίες του, Γαλλία, Αυστρία και Γερμανία, οι οποίες δημιούργησαν δικές τους Μητροπόλεις. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας Β΄(Κοκκινάκης) έλαβε τον τίτλο του Μητροπολίτη το 1963, και το 1968 τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου. Η Αρχιεπισκοπή έχασε και άλλες επαρχίες (Σουηδία, Νορβηγία, Ισλανδία), δημιουργώντας μια καινούργια Μητρόπολη, της Σκανδιναβίας, που ενώθηκαν με την Δανία. Από τότε, μέχρι και σήμερα, αποκαλείται Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μ. Βρετανίας. Διάδοχος του Αθηναγόρα Β΄ εκλέχτηκε ο Μεθόδιος Φούγιας (1979-1988) και διάδοχος του ο νυν Αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος, ο οποίος υπηρέτησε στο Βόρειο Λονδίνο ως Επίσκοπος Τροπαίου.

Με την εισροή μεγάλου αριθμού Ελλήνων, όχι μόνο στην Μ. Βρετανία αλλά και σε πολλά άλλα κράτη της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, ιδρύθηκαν πολλές Κοινότητες. Ειδικά στη Μ. Βρετανία από τις τέσσερις που υπήρχαν το 1922 υπάρχουν σήμερα πάνω από εκατό. Ο τίτλος που δόθηκε στον Αρχιεπίσκοπο ήταν: Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μ. Βρετανίας, Έξαρχος Δυτικής Ευρώπης, Ιρλανδίας και Μάλτας. Πριν από λίγα χρόνια, όμως, η Μάλτα υπήχθη στη Μητρόπολη Ιταλίας.

Διοικητικά ακολουθεί το μοντέλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπου οι διάφορες επισκοπές υπό την πνευματική της εποπτεία απολαμβάνουν μια ψιλού βαθμού αυτονομία. Με άλλα λόγια οι τοπικές κοινότητες είναι αυτόνομες, βέβαια υπό την εποπτεία της Αρχιεπισκοπής, που συμβουλεύει και καθοδηγεί. Ο Αρχιεπίσκοπος έχει επίσης βοηθούς επισκόπους. Οι σημερινοί βοηθοί επίσκοποι είναι οι Πανιερότατος Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος (ο οποίος έλαβε τον τίτλο του Μητροπολίτη για την μακροχρόνια του συνεισφορά στην Ορθοδοξία), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κυανέων Χρυσόστομος, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τροπαίου Αθανάσιος και ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ναζιανζού Θεοδώρητος.

(Ο νυν Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγ. Βρετανίας κ.κ. Γρηγόριος)

Η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων είναι μια ζωντανή και διαρκώς αυξανόμενη επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου που αριθμεί περίπου 300.00 πιστούς. Θα ήθελα να διευκρινίσω πως όταν λέμε πιστούς δεν εννοούμε μόνο Έλληνες αλλά και Ρουμάνους, Αλβανούς, Βούλγαρους, Άγγλους, Ουαλούς κτλ. Είναι, πιστεύω, αναγκαίο να αναφερθούμε και στις αδελφές Εκκλησίες που έχουν Εκκλησίες και Αρχιεπισκοπές, Ορθόδοξες, που επίσης βρίσκονται στην Μ. Βρετανία. Αυτές είναι η Ουκρανική Επισκοπή, ένας Καθεδρικός Ναός υπό την δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αντιοχείας, η Επισκοπή υπό το Πατριαρχείο Μόσχας, η Επισκοπή υπό το Πατριαρχείο Σερβίας, οι Ορθόδοξοι της Ρουμανίας οι οποίοι είναι υπό τον Αρχιεπίσκοπο Ιωσήφ της Δυτικής και Νότιας Ευρώπης και οι Ορθόδοξοι της Βουλγαρίας που είναι υπό την δικαιοδοσία του Μητροπολίτη Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης Συμεών.          

Από τα παραπάνω φαίνεται πως υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα γλώσσας, ειδικά όταν παρατηρείται το φαινόμενο το εκκλησίασμα να είναι πολλές φορές μη ελληνόφωνο. Αυτό παρακίνησε την Αρχιεπισκοπή να εκδώσει πολλά βιβλία και στα αγγλικά που βοηθάνε το ποίμνιο να ακολουθεί και να κατανοεί τις ιερές τελετές, όπως για παράδειγμα την Θεία Λειτουργία του Ι. Χρυσοστόμου στα αγγλικά και το Προσευχητάριο. Αυτά είναι λίγα από τα πολλά που εκδίδονται κάθε χρόνο με την εποπτεία της Αρχιεπισκοπής. Επίσης υπάρχει μια δραστήρια νεολαία, που σε κάθε Κοινότητα κάνει πολλά ώστε οι νέοι να μαθαίνουν τα ιερά και τα όσια της πατρίδας, την γλώσσα, την δυνατότητα γνωριμίας των Ελλήνων μεταξύ τους. Είναι και άξιο να αναφερθεί κανείς και στην μεγάλη παρουσία της νεολαίας από την Αρχιεπισκοπή Θυατείρων στο Δεύτερο Συνέδριο Ορθοδόξου Νεολαίας, που έλαβε χώρα πέρσι στην Κωνσταντινούπολη. Άλλες δραστηριότητες της Αρχιεπισκοπής, εκτός των πολλαπλών φιλανθρωπικών της δραστηριοτήτων, είναι και η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής, μέσω της οποίας αναδεικνύονται ετησίως πολλοί και άξιοι ψάλτες βοηθώντας έτσι στις ιερές ακολουθίες, και διδάσκοντας (κυρίως στους νέους) την ελληνική εκκλησιαστική, δημοτική, λαϊκή μουσική και παράδοση. Σε αυτό συνεισφέρει και η παρουσία του Γιάννη Πολυκανδριώτη, ο οποίος μαζί με τις σχολές μπουζουκιού που έχουν δημιουργηθεί και τις εκδηλώσεις που γίνονται με την χορωδία της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής, ομορφαίνουν πολλές και διάφορες τελετές και εκδηλώσεις της παροικίας.

Από τα παραπάνω διαπιστώνει κανείς ότι η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μ. Βρετανίας κάνει ένα σπουδαίο αγώνα, μαζί με τους πιστούς Ορθοδόξους, για να κρατήσει τις παραδόσεις και την πίστη των προγόνων μας, μέσω πολλών δυσκολιών. Ειδικά σε μια εποχή όπου η θρησκεία και η παράδοση «σνομπάρεται» από τον σύγχρονο κοσμικό άνθρωπο της κατανάλωσης και της καλοπέρασης και σε μία χώρα που απορροφά εύκολα τους ξένους κατοίκους της, φαινόμενο που υπάρχει κυρίως στις αγγλοσαξονικές χώρες.